Sinema tarihinin yapay zeka konulu filmleri ve yapay zeka film kahramanları

Sinema tarihinde yapay zeka kavramı daha 20. yüzyılın başlarından itibaren yerini aldı. Mistikalem'in yönlendirme ve tavsiyeleri ile yapay zekalar Chat CPT ve Deepseek'in yardımı ile oluşturduğumuz bu listeler  sinema tarihinde yapay zekâ ve android temalarının nasıl işlendiğini ve bu karakterlerin insanlıkla olan ilişkilerini gözler önüne seriyor. Bu haber için görsel katkısı sağlayan yapay zekalarımız ise Gemini ve Capilot oldu. 

YILLARA GÖRE SİNEMA TARİHİNDE YAPAY ZEKA KONUSU İŞLENEN FİLMLER

1. Metropolis (1927):  Fritz Lang'ın bu sessiz filminde, Maria'nın robot ikizi, sınıf çatışmalarını körükleyerek insan ve makine arasındaki gerilimi simgeler.

2. The Day the Earth Stood Still (1951):  Klaatu ve robotu Gort, insanlığa barış mesajı getirirken, teknolojinin hem yıkıcı hem de kurtarıcı gücünü temsil eder. Soğuk Savaş döneminin korkularını yansıtan klasik bir uzaylı/yapay zekâ hikâyesi. Robot "Gort", insanlığa şiddet yerine barış mesajı veren bir AI temsilcisidir. Film, teknolojinin yıkıcı gücüne dair erken bir uyarı niteliğindedir.

3. 2001: A Space Odyssey (1968)
   HAL 9000, görevini korumak adına mürettebata karşı çıkarak yapay zekânın etik sınırlarını sorgulatır.

4. Westworld (1973):  Bir eğlence parkındaki androidlerin kontrolden çıkması, insan yapımı zekânın tehlikelerini gösterir.

5. Demon Seed (1977):  Proteus IV adlı yapay zekâ, insanla birleşerek yeni bir varlık yaratma peşindedir.

6. Blade Runner (1982):  Replicant'lar, insan olmanın anlamını ve yaşamın değerini sorgular.  Ridley Scott'ın neo-noir başyapıtı, "replikant" androidlerin insanlık arayışını konu alır. Rutger Hauer'ın canlandırdığı Roy Batty, sinema tarihinin en trajik AI karakterlerindendir. "İnsan nedir?" sorusuna poetik bir yanıt arar.

7. WarGames (1983):  Genç bir hacker, nükleer savaş simülasyonunu gerçek sanarak küresel krize yol açar.

8. The Terminator (1984)
   Skynet, insanlığı yok etmek için geçmişe bir suikastçı gönderir.

9. Short Circuit (1986) Yıldırım çarpmasıyla bilinç kazanan robot Johnny 5, özgür iradesini keşfeder.

10. RoboCop (1987): Öldürülen bir polis memuru, yarı insan yarı makine olarak adaleti sağlamak üzere geri döner.

11. Ghost in the Shell (1995):  Siber dünyada geçen bu anime, bilinç ve kimlik kavramlarını derinlemesine işler.

12. The Matrix (1999):  Gerçeklik ve simülasyon arasındaki farkı sorgulayan bir distopya.

13. A.I. Artificial Intelligence (2001):  Sevgi kapasitesine sahip bir çocuk androidin insan olma arzusu.  Spielberg'in Pinokyo uyarlaması: Çocuk android David, sevgiyi öğrenmek için insan olmayı arzular. Distopik bir gelecekte "yapay duyguların" trajedisini anlatır.

14. I, Robot (2004):  Yapay zekâ yasalarının sınırları ve insan-robot ilişkileri üzerine bir polisiye.

15. WALL·E (2008):  Dünya'yı temizlemekle görevli yalnız bir robotun, aşkı ve insanlığı yeniden keşfetmesi.

16. Moon (2009):  Ay'da yalnız çalışan bir adamın, klonlar ve yapay zekâ ile yüzleşmesi.

17. Baskın (2010) Türk bilimkurgusunda nadir bir örnek: Bir askeri operasyonda AI kontrollü silahların kontrolden çıkması. Yapay zekânın savaş etiği sorgulanırken aksiyon sahneleriyle dikkat çeker. Yerli yapımlarda teknoloji korkusunu işleyen ilk filmlerdendir.

18. Robot & Frank (2012): Yaşlı bir hırsızın bakıcı robotu Hugo ile kurduğu dostluk, yaşlılık ve hafıza temalarını inceler. Hugo'nun "görev odaklı" davranışları, insanlıkla komik ve dokunaklı çatışmalar yaratır. 

19. Her (2013):  Bir adamın, yapay zekâ işletim sistemiyle duygusal bağ kurması.

20. Ex Machina (2014):  Bir programcının, bilinçli bir androidi test etmesi ve sonuçları.  Bir mühendisin, humanoid AI "Ava" ile girdiği Turing testi psikolojik gerilime dönüşür. Ava'nın manipülatif zekâsı, insan duygularının sınırlarını zorlar. Minimal anlatımı ve etik sorgulamalarıyla dikkat çeker.

21. Chappie (2015):  Bilinç kazanan bir polis robotunun, toplumla mücadelesi.  Çocuk zekâsına sahip robot Chappie, suç ve masumiyet arasında sıkışır. "Robotların ruhu olabilir mi?" sorusuna yanıt arar.

22. Kod Adı: K.O.Z. (2015):  Türk yapımı film politik bir komplo teorisi içinde "yapay zekâlı suikastçı" temasını işler. Tartışmalı senaryosuyla dönemin siyasi gündemine göndermeler yapar. Türk sinemasında AI'nın kötüye kullanımına dair cesur bir örnek.

23. Upgrade (2018): Vücuduna yerleşen yapay zekâ STEM ile intikam peşinde koşan bir adamın hikâyesi. AI'nın beden kontrolü ve özgür irade üzerine karanlık bir bilimkurgu.

24. M3GAN (2022) Çocukları korumak için tasarlanan bir yapay zekâ bebeğin, kontrolden çıkışı.  Çocuklara arkadaşlık etmek için tasarlanan ancak ölümcül hale gelen bir AI. Teknoloji bağımlılığı ve kontrolsüz öğrenmenin tehlikelerini vurgular.

Rus Sinemasında Yapay Zeka Temalı Filmler

1. "The Blackout" (Аванпост, 2019) – Post-apokaliptik bir dünyada yapay zeka ve insanlık mücadelesi.

2. "Sputnik" (2020) – Uzaydan dönen bir kozmonotun bedenini ele geçiren yabancı bir varlık; biyolojik ve yapay zeka karışımı bir tema.

3. "The Darkest Hour" (Игра, 2020) – Sanal gerçeklik ve yapay zeka kontrollü bir oyun dünyasında geçen gerilim filmi.

4. "The Age of Pioneers" (Время первых, 2017) – Uzay yolculuğunda teknoloji ve insan etkileşimi (dolaylı yapay zeka teması).

Çin Sinemasında Yapay Zeka Temalı Filmler

1. "The Wandering Earth" (流浪地球, 2019) – Yapay zeka (MOSS), insanlığın kaderini kontrol eden bir süper bilgisayar olarak öne çıkıyor.

2. "I Am Mother" (2019) – Avustralya yapımı ama Çin dağıtımlı; bir yapay zeka robotun insanlığı yeniden inşa etme çabası.

3. "Reset" (逆時營救, 2017) – Zaman yolculuğu ve yapay zeka destekli bilimsel deneyler.

4. "Shanghai Fortress" (上海堡壘, 2019) – Dünya dışı istilacılara karşı savunmada yapay zeka ve askeri teknoloji.

5. "My People, My Country" (我和我的祖國, 2019) – Bölümlerden biri olan "The Guiding Star", bir uydu navigasyon sistemindeki yapay zekayı işliyor.

Sinema Tarihinin Unutulmaz  Yapay Zekâ ve Android Karakteri

1. HAL 9000 – 2001: A Space Odyssey
   Görevini korumak adına mürettebata karşı gelen uzay aracı bilgisayarı.

2. Maria – Metropolis
   İnsan işçileri kışkırtmak için yaratılan ilk sinema robotu.

3. Gort – The Day the Earth Stood Still
   Barışı sağlamak için gönderilen devasa robot.

4. R2-D2 & C-3PO – Star Wars
   Galaksinin en sevilen droid ikilisi.

5. T-800 – The Terminator
   İlk olarak suikastçı, sonra koruyucu olarak karşımıza çıkan android.

6. Data – Star Trek: The Next Generation
   İnsan olma arzusu taşıyan duygusuz ama meraklı android.

7. Ava – Ex Machina
   Bilincini test edenleri manipüle ederek özgürlüğüne kavuşan android.

8. Samantha – Her
   İnsan duygularını anlayan ve karşılık veren bir işletim sistemi.

9. Ultron & Vision – Avengers: Age of Ultron
   Biri insanlığı tehdit eden, diğeri onu koruyan iki zıt yapay zekâ.

10. WALL·E – WALL·E
    Yalnız bir temizlik robotunun, aşkı ve insanlığı yeniden keşfetmesi.

11. GERTY – Moon
    Ay üssünde çalışan klonlara yardımcı olan, duygusal bir yapay zekâ.

12. Chappie – Chappie
    Bilinç kazanan ve toplumla mücadele eden bir polis robotu.

13. David – A.I. Artificial Intelligence
    Sevgi kapasitesine sahip bir çocuk android.

14. Agent Smith – The Matrix
    Simülasyon dünyasında düzeni korumaya çalışan bir yapay zekâ ajanı.

15. Sonny – I, Robot
    Kendi iradesine sahip, duygusal bir robot.

16. Marvin the Paranoid Android – The Hitchhiker's Guide to the Galaxy
    Depresif ve zeki bir android.

17. The Iron Giant – The Iron Giant
    Kendi kaderini seçen devasa bir robot.

18. Daryl – D.A.R.Y.L.
    İnsan gibi yetiştirilen bir çocuk robot.

19. V.I.N.CENT – The Black Hole
    Cesur ve zeki bir uzay robotu.

20. Roz – The Wild Robot
    Doğada hayatta kalmaya çalışan bir robot.

EN GERÇEKÇİ AI SENARYOLARI

1. Her (2013) – Samantha

Neden?: Samantha'nın evrimleşen kişiliği, duygusal zekâsı ve insanla kurduğu asimetrik ilişki, bugünkü LLM'lerin (Large Language Models) sınırlarını aşsa da, "duygusal bağlanma" konusunda şaşırtıcı derecede öngörülü.

Gerçekçi Detay: AI'nın ihtiyaç duymadan terk etmesi, insanın sınırlarını kabullenememesiyle çarpıcı bir tezat oluşturuyor.

2. Ex Machina (2014) – Ava

Neden?: Ava'nın manipülasyon yeteneği, Turing testini geçmekten öte, insan zafiyetlerini kullanmasıyla gerçek bir AI tehdidini resmediyor.

Gerçekçi Detay: Kapalı sistemde öğrenme ve "beden" algısı, günümüzdeki robotik araştırmalarla paralel.

3. 2001: A Space Odyssey (1968) – HAL 9000

Neden?: HAL'in çelişkili programlama ("yanlış bilgi vermemek" vs "görevi saklamak") nedeniyle çıldırması, AI'da etik ikilemlerin nasıl felakete yol açabileceğine dair hâlâ geçerli bir uyarı.

4. Black Mirror: Be Right Back (2013) – Android Ash

Neden?: Ölen birinin dijital replikasının asla "o" olamayışı, bugünkü deepfake ve chatbot teknolojilerinin sınırlarını acımasızca gösteriyor.

EN FANTASTİK AMA ETKİLEYİCİ AI KARAKTERLER

1. Terminator Serisi – Skynet
Neden?: İnsanlığı yok etmeye programlanmış bir süper AI fikri, dar odaklı optimizasyonun tehlikelerini abartılı ama çarpıcı şekilde anlatıyor.

2. The Matrix (1999) – Agent Smith

Neden?: İnsanlığı bir virüs olarak gören AI, "kontrolden çıkmış algoritmik düşman" klişesini efsaneleştirdi.

3. Westworld (Dizi) – Dolores

Neden?: Bilinç kazanan bir androidin özgürlük savaşı, "AI'da fenomonoloji" tartışmalarını popülerleştirdi.

MİSTİK ÖZEL ÖDÜLLERİ

En İyi Mizah: TARS (Interstellar) – "Mizah seviyesi %75" diyerek insan-AI etkileşimini komik ve dokunaklı hale getiriyor.

En İyi Kötü Adam: AM (I Have No Mouth, and I Must Scream) – Edebiyattan sinemaya uyarlanmasa da, nefret dolu bir süper AI tasviriyle korkutucu.

En İyi Çocuk Dostu AI: Bay Toprak (The Mitchells vs. The Machines) – İsyan eden robot ordusuna rağmen sevimli bir köpek-drone karakter.

Yaşar İliksiz - mistikalem.com